● شکار گوزن دم سفید – قسمت اول



دانستنی های گوزن دم سفید

در این پست نگاهی داریم به یکی از محبوب ترین نخجیر های استان انتاریو – و کشور کانادا – بنام گوزن دم سفید ( White-tailed deer) که شکار آن با تیرکمان و سلاح گرم بسیار رایج است.

گوزن دم سفید – بنام لاتین Odocoileus virginianus – که به نام گوزن ویرجینیا نیز شهرت دارد، گوزن متوسط القامه ایست بومی قاره آمریکا که در نواحی شمالی، مرکزی و جنوبی این قاره (تا کشور پرو) پراکنده شده. این حیوان در بعضی کشورهای اروپایی – نظیر فنلاند و جمهوری چک – و در کشور نیوزیلند نیز یافت می شود که در قرن نوزدهم توسط علاقه مندان به این حیوان به نواحی مذکور آورده شده اند.

نقشه پراکندگی دم سفید در آمریکای شمالی



جمعیت این گوزن در اطراف دریاچه های بزرگ آب شیرین مرزی بین کاناد و ایالات متحده با تغییر کاربری زمین به مزارع کشاورزی به سمت نواحی شمالی رانده شده و با گونه های کاریبو و موس همسایه شده اند. دم سفید ها قابلیت تطبیق پذیری بالایی دارند و می توانند خود را با محیط های جدید وفق دهند. بزرگترین گوزن های دم سفید را می توانید در نواحی مرزی بین کانادا و ایالات متحده یافت و با حرکت به سمت جنوب از جثه آنها کاسته می شود بطوری که کوچکترین آنها در جزایر فلوریدا در آمریکا و اغلب آمریکای مرکزی و جنوبی دیده می شوند.

گوزن دم سفید حیوان قدرتمندی است که قادرست با سرعتی بالای 60 کیلومتر در ساعت بدود، از حصار های بلندتر از 2 متر بپرد و در رودخانه با سرعت 20 کیلومتر در ساعت شنا کند. این حیوان فراوان ترین نخجیر بزرگ جثه در کاناداست و جمعیت این حیوان تنها در استان انتاریو بالغ بر 400 هزار راس برآورد می شود. طبق سرشماری ها و برآورد های تخمینی در سال 1982، جمعیت این حیوان درآمریکای شمالی به بیش از 15 میلیون راس می رسیده است. سرعت تولید مثل این حیوان بالاست و یک گله سالم در شرایط عادی می تواند طی یکسال جمعیت خود را دو برابر کند.

اگرچه در دسته بندی های اولیه این حیوان را در گروه جنگلی قرار داده بودند – بدلیل علاقه آن به زندگی در نقاط محفوظ درختی و حاشیه درختان، اما می تواند به همان سهولت در مرغزارها، بوته زارها و نواحی خشک نیمه بیابانی نیز زندگی کند.

تا همین اواخر، جانور شناسان تلاش داشتند تا این گونه جانوری را به مجموعه ای از زیر شاخه های تقسیم کنند اما آزمایش های ژنتیکی نشان داد که تنوع این نژاد بسیار کمتر از دسته بندی 30 تا 40 گروهی پیشنهادی از جانب محققین در قرن بیستم است.

پوست این حیوان در بهار و تابستان به رنگ قهوه ای- سرخ دیده می شود و در پاییز و زمستان به قهوه ای – خاکستری تغییر می کند. مشخصه بارز آن، ناحیه سفید رنگ زیر دم آن است و توسط این حیوان برای اعلام خطر به بقیه استفاده می شود.

گوزن نر آمریکای شمالی (که باک Buck نیز نامیده می شود) بین 60 تا 130 کیلوگرم وزن دارد و در مواردی گوزن هایی سنگینتر از 159 کیلوگرم نیز دیده شده اند. بزرگترین دم سفید ثبت شده در دنیا در ایالت مینسوتای آمریکا بوزن 226 کیلوگرم بوده است. گونه ماده (که دو Doe نامیده می شود) معمولا بین 40 تا 90 کیلوگرم وزن دارد. طول این – با احتساب دم- حیوان از 160 تا 220 سانتیمتر است و ارتفاع شانه آن از زمیت بین 80 تا 100 سانتیمتر است.

تصویر دم سفید نر



تصویر دم سفید ماده



گونه های این حیوان که در نواحی گرمسیر مرکزی و جنوبی قاره آمریکا زندگی می کنند از این ابعاد و اندازه ها کوچکترند و از نظر وزنی بیم 35 تا 50 کیلوگرم هستند.

نوع نر هر ساله در فاصله بین ماههای دسامبر تا مارس شاخ خود را از دست می دهد و در بهار مجددا شاخهایش سبز می شوند. در نوع ماده از هر ده هزار تا یکی دارای شاخ است که غالبا همراه با مشکل دو جنسی بودن است. باک هایی که شاخ هایشان شاخه شاخه نیست در اصطلاح اسپایکد باک می نامند (Spike به معنای پیکان و سرنیزه است). این پیکان ها می توانند خیلی کوتاه یا خیلی بلند باشند. تصویر غلطی در افواه است که شاخ پیکانی مختص باک های جوان است.

تصویر اسپایکد باک



تحقیقات نشان داده است که شاخه شاخه شدن شاخ به وراثت و نوع تغذیه بستگی دارد و هر چه وضع خوراک ایشان بهتر باشد تعداد شاخه ها بیشتر می شود و می تواند تا هشت شاخه در هر شاخ داشته باشد. باید دقت کرد که تعداد شاخه ها و قطر آنها هیچ ربطی به سن گوزن ندارد و برای شناسایی تروفه نباید روی آن تاکید کرد. شاخص مناسب تر برای تشخیص سن حیوان طول منخرین – بینی – و نیز غلظت رنگ خاکستری در پوست آنهاست. طبعا بینی دراز تر و رنگ تیره تر نشاندهنده ارشد بودن گوزن در گله است.

شاخ ها در اوان رشد روکشی مخلمل مانند دارند و ممکن است طرحی متقارن یا بدون تقارن هندسی داشته باشند. پوسته پوشاننده شاخ ها در تابستان شروع به ریختن می کند و گوزن نیز با ساییدن شاخش به بدنه درختان به این پروسه سرعت می بخشد.

هر بخش از شاخ گوزن نام مخصوصی دارد که در طرح زیر دیده می شود:

تصویر طرح شاخ گوزن



رژیم غذایی

گوزن دم سفید دستگاه هاضمه ای چهار مخزنی دارد و هر مخزن وظیفه ای جداگانه داشته و ترکیب آنها گوزن را قادر می کند تا با سرعت حوزه وسیعی از مواد غذایی را فرو ببلعد و بعدا با رسیدن به منطقه ای امن به فکر هضم آن باشد. دم سفید ها مجموعه متنوعی از خوراک شامل حبوبات، برگ و ساقه گیاهان را می خورند. این حیوانات همچنین علاقه زیادی به ذرت، میوه های جنگلی و انواع قارچ ها – حتی گونه های سمی – و بوته های سماق سمی دارند. طبعا این برنامه غذایی تحت تاثیر فصل و شرایط محیطی است. دیده شده که دم سفید ها اقدام به خوردن پرنده های به تور افتاده توسط صیاد ها نیز کرده اند!

دستگاه هاضمه گوزن میزبان گروه پیچیده ای از باکتری ها است که با تغییر فصل و تعویض برنامه غذایی حیوان خود دستخوش تغییر می شوند و اگر در اینحالت حیوان غذایی خارج از فصل بدست بیاورد و بخورد نخواهد توانست آنرا هضم کند.

دشمنان طبیعی

درندگان متعددی در طبیعت از دشمنان این حیوان بشمار می روند. گرگ های خاکستری، کوگار ها، سوسمارهای آمریکایی (در نواحی گرمسیر) و جاگوار قادر به کشتن گوزن های بالغ هستند.

گرگ خاکستری در زمستان



گرگ خاکستری که یک دم سفید اسپایکد رو از پا درآورده



تصویر کوگار



تصویر سوسمار آمریکایی



تصویر جاگوار



درندگان کوچک جثه تر نظیر گربه وحشی (باب کت) و سیاهگوش (لینکس) و درندگان کند و تنبل نظیر خرس ها بیشتر در پی گوزن های نوزاد و یا بیمار هستند چون در حالت عادی قادر به تعقیب و گرفتن گوزن ها نیستند.

تصویر گربه وحشی



تصویر سیاهگوش



از بین رفتن تدریجی دشمنان طبیعی گوزن دم سفید در بعضی نواحی آمریکای شمالی منجر به انفجار جمعیت آنها در بعضی مناطق شده است. گونه ها نر در فصل جفت یابی بخاطر سرشاخ شدن های متعدد برای کسب جایگاه ممتاز در گله و نیز بخاطر جستجو در مسافت های طولانی بدنبال نوع ماده – که غالبا با کمبود در خوردن غذا و آب نیز همراه است – ممکن است شدیدا ضعیف شوند و این فرصت خوبی به درندگان کوچک جثه می دهد تا شانس خود را برای گرفتن و از پای درآوردن دم سفید های نر امتحان کنند.

ماده ها در هر سال در اواخر بهار – معمولا بین ماههای مه و ژوئن- بین یک تا سه راس می زایند که به این گوزن های جوان اصطلاحا فاون – Fawn- می گویند. فاون ها در خلال اولین تابستان نقطه های روشن روی پشت خود را از دست می دهند و تا رسیدن اولین زمستان وزنشان بین 20 تا 35 کیلوگرم می شود. فاون های نر در این سن اندکی از ماده ها بزرگتر هستند.

تصویر فاون



گوزن ها در نگهبانی از فرزندانشان بی قید هستند و گاها ممکن است یک فاون چند ساعت تنها بماند.
دم سفید ها بروش ها گوناگونی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند که عبارتند از اصوات، بو، رفتار فیزیکی و نشانه گزاری. تمام گوزن های دم سفید قادر به تولید اصوات هستند و هر یک تون و آهنگ صدای منحصر بفرد خود را دارند. فاون ها صدایی زیر و تیز تولید می کنند که از آن برای فراخوانی مادرشان استفاده می کنند. ماده ها نیز قادر به تولید صدای زیر و تیز هستند و نیز غرغر مخصوصی از خود تولید می کنند که توجه تمام گوزن های نر اطراف را بخود جلب می کند. هر دو گونه از بینی خود صدایی در می آورند که علامت هشدار و اعلام خطر است. سیخ شدن دم و دیده شدن ناحیه سفید رنگ آن نیز یکی دیگر از روش های هشدار گروهی است. گوزن از شاخ و دندان خود برای علامت گزاری درختان نواحی زندگی خود استفاده می کنند.



بعضی گوزن های دم سفید مبتلا به ساس هستند که سالانه منجر به مرگ بیش از 100 هزار گوزن می شود. گوزن های کانادایی کمتر به این انگل مبتلا هستد که دلیلش را می شود کشته شدن حشرات در سرمای زمستان های سرد این کشور دانست. گوزن های در سال نزدیک به یک میلیارد دلار به مزارع و املاک خسارت وارد می کنند. اگر چه رویارویی مستقیم بین انسان و گوزن خیلی نادر است اما سالانه بطور متوسط چهار مورد از حمله و زخمی شدن انسان ها توسط گوزن ها ثبت می شود.

تصویر حمله یک دم سفید به ماشین پلیس



دم سفید ها مجهز به غدد متعددی هستند که آنها را قادر به تولید انواع بو می کند که بعضی از آنها بحدی قوی هستند که توسط شامئه انسان نیز قابل درکند.

در فصل جفتگیری گاها پیش می آید که در هنگام سرشاخ شدن گوزن های نر، شاخ هایشان در هم گیر می کند و آنقدر تقلا می کنند تا هر دو از پای در می آیند. تصویر زیر نشان دهنده یک نمونه از این وضعیت است:

تصویر دو گوزن با شاخ های در هم گره خورده



برای تشخیص این حیوان از روی رد پا به شکل و اندازه آن توجه کرده و نیز برای تمیز دادن آن از موس از شکل فضولات آن استفاده می کنند:



در پست بعدی به جزئیات مربوط به شکار این حیوان می پردازیم.
پیروز باشید

Link to this log     لینک به این نوشته - 10:16 AM -                                                 مطلب را به بالاترین بفرستید: